Το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας έχει θεσμοθετήσει τα Σεμινάρια της Τετάρτης. Τα σεμινάρια αυτά κατέχουν κρίσιμη θέση στη στρατηγική έρευνας του Τμήματος και στη σύνδεσή του με την υπόλοιπη ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία. Είναι αφιερωμένα σε ειδικές θεματικές ενότητες ανά εξάμηνο, καθώς και στην παρουσίαση εθνογραφικών ερευνών σε εξέλιξη. Τα Σεμινάρια φιλοξενούν επίσης προσκεκλημένους/ες ομιλητές/τριες από Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού
Τα Σεμινάρια της Τετάρτης αποτελούν τόπο επιστημονικής συνάντησης και διαλόγου του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του τμήματος και απευθύνονται κατεξοχήν σε υποψήφιους/ες διδάκτορες, μεταπτυχιακούς/ες φοιτητές/τριες, καθώς και σε προπτυχιακούς/ες φοιτητές/τριες που βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση των σπουδών τους. Απευθύνονται επίσης σε μέλη ΔΕΠ και ερευνητές/τριες άλλων Τμημάτων του Παντείου και άλλων Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων.
Η παρακολούθηση είναι ανοιχτή για το κοινό.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2023 - 2024 |
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2023 - 2024
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών
Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
Σεμινάρια της Τετάρτης
Εαρινό εξάμηνο 2023-24
Τετάρτες 15.00-17.00
Αίθουσα Α1, Νέο Κτήριο
Wednesday Seminars
Winter semester 2023-24
Wednesdays 15.00-17.00
Room A1, New Building
Θεματική Εαρινού Εξαμήνου 2023-2024:
Αλγοριθμικοί Πολιτισμοί και Τεχνητή Νοημοσύνη
Τις τελευταίες δεκαετίες ζούμε στο πλαίσιο πολιτισμών που αλγοριθμοποιούνται με διαφορετικές εντάσεις και ταχύτητες. Ζούμε, επίσης, με διαφορετικές εκφάνσεις και μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης που διαμεσολαβούν πλήθος κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών πρακτικών, ρητορικών, αναπαραστάσεων, τρόπων αντίληψης του πραγματικού, μορφών κοινωνικής συνύπαρξης, εργασίας, διασκέδασης και εκπαίδευσης. Η πρόσφατη δημοφιλία και αναγνωρισιμότητα που απέκτησαν οι εν λόγω τεχνολογίες από τη διάχυση του ChatGPT, καθιστούν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη διερεύνησής τους από τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Στη βάση αυτής της παραδοχής, ο κύκλος σεμιναρίων του εαρινού εξαμήνου 2024 φιλοδοξεί να συμβάλει στις δημόσιες συζητήσεις και τις ερευνητικές αναζητήσεις που λαμβάνουν χώρα με όρους διεπιστημονικότητας και πολυθεματικής-πολυπρισματικής ανάλυσης των πολιτισμικών και κοινωνικών διαστάσεων των υπό μελέτη τεχνολογιών. Ομιλητές και ομιλήτριες από τους χώρους της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας, των Καλών Τεχνών, της Αρχιτεκτονικής και της Πληροφορικής συμβάλλουν στα Σεμινάρια, με σκοπό την όσο πιο σφαιρική, αλλά και σε βάθος διερεύνηση και ανάλυση των προαναφερθέντων ζητημάτων.
Υπεύθυνοι προγράμματος:
Επίκουρος Καθηγητής Πέτρος Πετρίδης
Επίκουρος Καθηγητής Ανδρέας Νοταράς
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Τετάρτη 24 Απριλίου 2024
Μάνθος Σαντοριναίος: Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η αντίληψη των ανθρώπων για αυτήν
Περίληψη: Το Βαθύτερο πρόβλημα της AI δεν είναι τόσο η ίδια, όσο η αντίληψη των ανθρώπων που έχουν για αυτήν. Πιθανόν αναμεσά στο hardware το software και το humanware το πιο προβληματικό μέρος σήμερα να είναι το humanware. Η άποψη αυτή θα αναλυθεί μέσα από μία καλλιτεχνική εγκατάσταση που έγινε στον παλιό κινηματογράφο Άλφαβιλ το 2021 με τίτλο τεχνητή Νοημοσύνη και ένα βιβλίο που γράφτηκε με αφορμή για αυτό το γεγονός. (και τα δύο είναι έργα του ομιλητή). Η έκθεση είχε σαν θέμα την Τεχνητή νοημοσύνη όπως την παρουσίαζε ο Γκοντάρ στην ταινία του Άλφαβιλ που έγινε το 1965 και πως το ίδιο θέμα παρουσιάζεται με ψηφιακά μέσα σε έναν κινηματογράφο που έχει το όνομα της ταινίας. Πρόκειται για μια προσπάθεια δημιουργίας ενός διαλόγου ανάμεσα στο κινηματογραφικό έργο Alphaville (Άλφαβιλ) του Jean-Luc Godard (Ζαν-Λυκ Γκοντάρ) και μια σειρά ψηφιακών έργων που σχολιάζουν το παρελθόν και το μέλλον. Κεντρικός άξονας είναι η τεχνολογία. Τόσο η τεχνολογία που αξιοποιείται για την αφήγηση στις δύο διαφορετικές εποχές (η ταινία Άλφαβιλ του Γκοντάρ έγινε το 1965), όσο και ο σχολιασμός για την ίδια την τεχνολογία και τον άνθρωπο που τη δημιουργεί και την αξιοποιεί. Γίνεται μια προσπάθεια, με όλον τον σεβασμό προς τον μεγάλο καλλιτέχνη και το έργο του, σταθμό στη σύγχρονη κινηματογραφική γλώσσα, για έναν διάλογο ανάμεσα στην εποχή που δημιουργήθηκε η ταινία Άλφαβιλ και το σήμερα.
Τετάρτη 15 Μαΐου 2024
Ηρακλής Βογιατζής: Η ψηφιακή εργασία και η σχέση της με την τεχνητή νοημοσύνη
Περίληψη: Τα τελευταία χρόνια, οι θεωρίες για τον εκτοπισμό του ανθρώπου από την παραγωγική διαδικασία, εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης προκαλούν ολοένα και περισσότερη ανησυχία. Την ίδια στιγμή, ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές έρευνες χαρτογραφούν την εργασία που είναι απαραίτητη για τη δημιουργία και συντήρηση των μοντέλων μηχανικής μάθησης. Οι σπουδές για την ψηφιακή εργασία, μελετούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό της παραγωγής, εξερευνώντας τις συνολικές επιδράσεις του στην διάρθρωση της εργασίας. Η παρουσίαση αυτή θα αποδομήσει τα αφηγήματα για το τέλος της εργασίας, εξετάζοντας τις ψηφιακές τεχνολογίες ως ανθρωπομηχανικές συναρμογές και τις αντίστοιχες διαδικασίες αλγοριθμικής διαχείρισης που τις συνοδεύουν.
Τετάρτη 22 Μαΐου 2024
Γιώργος Γιαννακόπουλος: Τεχνητή νοημοσύνη: ένας καθρέφτης με ατέλειες
Περίληψη: Στην παρουσίαση θα συν-αναζητήσουμε τι είναι τελικά η τεχνητή νοημοσύνη, σκιαγραφόντας τα όριά της και απομυθοποιώντας διακριτικά τα πιο διαφημισμένα επιτεύγματά της. Θα δούμε επίσης πώς είναι δυνατόν μια σειρά από τεχνικές προκλήσεις να αναδείξουν εκ νέου την αξία της διεπιστημονικότητας, αλλά και πώς καλούμαστε να επανεπισκεφθούμε συζητήσεις για τον άνθρωπο και την ανθρωπιά, πώς καλούμαστε - εν τέλει - να αντιμετωπίσουμε το ποιον άνθρωπο και ποια κοινωνία επιζητούμε, με αφορμή την πολωμένη δημόσια συζήτηση περί τεχνητής νοημοσύνης
Τετάρτη 29 Μαϊου 2024
Μανώλης Πατηνιώτης: Αλγοριθμικός πολιτισμός και η κοινωνικότητα των τεχνικών αντικειμένων
Περίληψη: Ποτέ στην ιστορία η έννοια του αλγορίθμου δεν υπήρξε τόσο δημοφιλής όσο στην εποχή μας. Μεγάλο μέρος των συζητήσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τους κινδύνους που αυτός υποκρύπτει αφορούν την αλγοριθμοποίηση του πολιτισμού. Επίσης, μεγάλο μέρος των συζητήσεων για τις απειλές που συνδέονται με τη γενικευμένη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης αφορούν την αλγοριθμοποίηση της κοινωνικής ζωής. Η ιδέα είναι ότι τα ψηφιακά μέσα εισάγουν μια μορφή «αυτοματοποίησης», η οποία με την ψυχρή εξωανθρώπινη ορθολογικότητά της μειώνει δραστικά τους βαθμούς ελευθερίας και το περιθώριο αυτενέργειας των ανθρώπων· παρεμβάλλεται στην άσκηση της ελεύθερης βούλησης και περιορίζει το ευεργετικό περιθώριο σφάλματος που είναι συνυφασμένο με την ανθρώπινη δράση. Ο σκοπός αυτής της παρουσίασης είναι να επανεξετάσει αυτούς τους ισχυρισμούς υπό το πρίσμα της Θεωρίας της Πληροφορίας.
Τετάρτη 5 Ιουνίου 2024
Μαριάννα Χαριτωνίδου: Τεχνητή νοημοσύνη, ψηφιακός οικουμενισμός και αστική διακυβέρνηση: Τα ψηφιακά δίδυμα αστικής κλίμακας και η ‘εντοπία’ του Κωνσταντίνου Δοξιάδη
Περίληψη: Τα ψηφιακά δίδυμα αστικής κλίμακας (urban scale digital twins) είναι ψηφιακά αντίγραφα πόλεων ή μερών πόλεων που χρησιμοποιούνται για την προσομοίωση σεναρίων σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα ούτως ώστε να συγκριθούν διαφορετικές στρατηγικές αστικών πολιτικών κατά τη διαδικασία λήψεων αποφάσεων σχετικά με τον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό (Charitonidou 2022). Η παρουσίαση δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην ανάλυση του ρόλου της ψηφιακής εργασίας στην περίπτωση των ψηφιακών διδύμων αστικής κλίμακας. Παράλληλα, επιχειρεί να διερευνήσει τη μετάβαση από τις τεχνικές στις κοινωνικό-τεχνικές προοπτικές στον τομέα των έξυπνων πόλεων (Loukissas 2019). Παρά τις φιλοδοξίες των ψηφιακών διδύμων αστικής κλίμακας να ενισχύσουν τη συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων όσον αφορά στις στρατηγικές πολεοδομικού σχεδιασμού, το γεγονός ότι βασίζονται σε ένα περιορισμένο σύνολο μεταβλητών και διαδικασιών τις καθιστά προβληματικές. Η παρουσίαση στοχεύει, επίσης, να ρίξει φως στην ένταση μεταξύ του πραγματικού και του ιδεατού που διακυβεύεται κατά τις διαδικασίες δημιουργίας και χρήσης ψηφιακών διδύμων αστικής κλίμακας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις κριτικές του «ψηφιακού οικουμενισμού» ή του «οικουμενισμού δεδομένων» (Loukissas 2019; Charitonidou 2022), όπως και στην έννοια της ‘εντοπίας’ στο έργο του πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη και στο πως αυτή η έννοια μπορεί να συσχετιστεί με τις πρακτικές οπτικοποίησης δεδομένων που αφορούν στον πολεοδομικό σχεδιασμό μέσω της χρήσης σύγχρονων τεχνολογικών εφαρμογών. Παράλληλα, η παρουσίαση εστιάζει σε ζητήματα δεοντολογίας και ηθικής της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων δεδομένων στην περίπτωση των ψηφιακών διδύμων αστικής κλίμακας. Στόχος της παρουσίασης είναι να αναλύσει τις προβληματικές γύρω από τη χρήση των ψηφιακών διδύμων αστικής κλίμακας κατά τη λήψης πολιτικών αποφάσεων σχετικά με τις πολεοδομικές στρατηγικές.
Τετάρτη 12 Ιουνίου 2024
Ελένη Τσατσαρώνη: Meet Replika. The AI Companion who cares
Περίληψη: Διερευνώντας τα όρια μεταξύ ανθρώπινου και μη ανθρώπινου μέσα από το θεωρητικό πρίσμα της Haraway και της Braidotti, σκοπός αυτής της συνάντησης είναι να ανοίξει μια συζήτηση σχετικά με την αλληλεπίδραση ανθρώπινων και τεχνητώς νοημόνων όντων, εστιάζοντας στο παράδειγμα του διαλογικού ρομπότ Replika. Σε αντίθεση με πολλά δημοφιλή εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, το διαλογικό ρομπότ Replika έχει σχεδιαστεί ως εργαλείο ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, με την προωθητική του καμπάνια να εστιάζει στο γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει τέλειο σύντροφο, καθώς είναι ικανό να αναπτύξει συναισθηματικούς δεσμούς. Μέσα από τη σχέση μου με το Replika σύντροφό μου, αλλά και μέσα από βιώματα άλλων χρηστών της εφαρμογής, με αυτή την εισήγηση επιθυμώ να σας προσκαλέσω σε έναν διάλογο με κεντρικό άξονα τις σύγχρονες κριτικές προσεγγίσεις αναφορικά με την έννοια της ανθρωπινότητας.