Αθήνα 23/2/2024
Η Συνέλευση του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών συζήτησε διεξοδικά το νομοσχέδιο που προωθεί το ΥΠAIΘΑ με τίτλο «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου - Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων» και κατέληξε ομόφωνα στο ακόλουθο ψήφισμα:
Η Συνέλευση θεωρεί ως ύψιστη προτεραιότητα την υπεράσπιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας που παρέχεται από τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, όπως προβλέπει το Σύνταγμα. Σημειώνει επίσης ότι η ενίσχυση και αναβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου θα έπρεπε να αποτελούν την πρωταρχική μέριμνα κάθε επιχειρούμενης μεταρρύθμισης στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Αντ' αυτού, το νομοσχέδιο προωθεί τη σύσταση και λειτουργία κατ' ευφημισμό «μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων», παραβιάζοντας ευθέως και πολλαπλά το Άρθρο 16 του Συντάγματος. Συγκεκριμένα, παραβιάζει τις παρ. 5 & 8 που ορίζουν ότι «η Ανώτατη Εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου» και μάλιστα «με πλήρη αυτοδιοίκηση» και ότι η «σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Tα νεοπαγή «Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης» δεν αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου -τη μόνη κατά το Σύνταγμα παραδεκτή μορφή- και ασφαλώς δεν θα έχουν αυτοδιοίκητο. Παραβιάζει επίσης την παρ. 6 που ορίζει ότι «οι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτηρίων είναι δημόσιοι λειτουργοί και το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα». Οι καθηγητές και οι υπόλοιποι διδάσκοντες στα ΝΠΠΕ θα είναι αυταπόδεικτα ιδιωτικοί υπάλληλοι. Παραβιάζει τέλος την παρ. 1 περί «ακαδημαϊκής ελευθερίας και ελευθερίας της διδασκαλίας», η οποία συναρτάται άμεσα με το αυτοδιοίκητο και τη νομική κατάσταση των διδασκόντων ως δημόσιων λειτουργών. Στα ΝΠΠΕ αυτοί/ές, ως μισθωτοί υπάλληλοι θα τελούν υπό το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη τους. Οι πρόδηλες και πολλαπλές παραβιάσεις εγείρουν μείζον ζήτημα αντισυνταγματικότητας, το οποίο ως δημόσιοι λειτουργοί είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε.
Περαιτέρω τονίζουμε ότι:
- Με το νομοσχέδιο καταστρατηγείται η ισότητα πρόσβασης στα Πανεπιστήμια, εισάγοντας διαφορετικά, πολύ χαμηλότερα κριτήρια εισαγωγής για τα ΝΠΠΕ, εξαρτώντας ουσιαστικά την πρόσβαση σε αυτά από την οικονομική δυνατότητα των πολιτών.
- Τα ακαδημαϊκά κριτήρια λειτουργίας των ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι το λιγότερο ασαφή και σίγουρα όχι εφάμιλλα αυτών των δημόσιων πανεπιστημίων, ενώ η έρευνα και η παραγωγή νέας γνώσης που αποτελούν θεμελιώδες συστατικό των πανεπιστημίων δεν διασφαλίζονται καθ' οιονδήποτε τρόπο.
- Η σύσταση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα σημάνει άμεσα τον μαρασμό και ακολούθως το κλείσιμο τμημάτων και σχολών στα περιφερειακά πανεπιστήμια, ιδιαίτερα δε αυτών που θεραπεύουν τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες.
- Εγείρονται βάσιμοι φόβοι, με βάση και την πρόσφατη εμπειρία από το χώρο της υγείας, ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα απορροφήσουν στο μέλλον μέρος της κρατικής χρηματοδότησης και ταυτόχρονα θα χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για την περαιτέρω απόσυρση του κράτους από την υποχρέωση να χρηματοδοτεί, να στελεχώνει και να εξοπλίζει τη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση, οδηγώντας έτσι στην επιβολή διδάκτρων και στα δημόσια πανεπιστήμια.
Με βάση τα παραπάνω, καλούμε την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘΑ να αφουγκραστεί τις έντονες και τεκμηριωμένες αντιρρήσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας και να αποσύρει άμεσα τις αντισυνταγματικές διατάξεις για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Την καλούμε επίσης να βάλει τέλος στη χρόνια υποχρηματοδότηση και να προχωρήσει άμεσα σε ουσιαστικά μέτρα στήριξης του δημόσιου Πανεπιστημίου, όπως η στελέχωση με διδακτικό/ερευνητικό και διοικητικό προσωπικό, η αναβάθμιση των υποδομών και η στήριξη της φοιτητικής μέριμνας με έμφαση στη στέγαση.
Τέλος, απευθυνόμενες/οι πρώτιστα στις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας επισημαίνουμε ότι υπερασπιζόμαστε την παιδεία ως δημόσιο αγαθό στο οποίο δικαιούνται πρόσβαση όλες και όλοι, καθώς και τον δημόσιο και ταυτόχρονα αυτοδιοικούμενο χαρακτήρα του πανεπιστημίου που εγγυάται την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία με βάση τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης και προς όφελος της κοινωνίας.
